« سر هرمس مارانا »
صلح و آرامش از حقیقت بهتر بود



2013-10-23

۱
مرده‌های جدید را برده‌اند آن‌طرف خیابان. قطعه‌ی ۳۱۷ جای تازه‌ها بود. حالا لابد هزار جور به‌تر می‌شود آمار گرفت و گرفته‌اند. همین‌جور سردستی و چند قدم بالا، چند قدم پایین، بالای هفتاد درصدشان متولدین دهه‌ی بیست بودند. عمر متوسط‌ آدم‌های تهران در سال ۹۲ لابد باید همین حدود هفتاد‌سالگی باشد. با همین فرمان جلو برویم سی‌سالی هنوز وقت هست. یک وقت هم دیدید با همین فرمان جلو نرفتیم. مثلن ده سال بعد رفتیم دیدیم مرده‌های تازه‌ متولیدن دهه‌ی چهل شده‌اند غالبن. یا مثلن‌تر، آدم است دیگر، گاس هم ده سال دیگر نرفتیم ببینیم مرده‌های تازه متولد چه حوالی‌ای شده‌اند. آدم بهشت‌زهرا که می‌رود به همین چیزها فکر می‌کند دیگر.

۲
گوشی‌ اندروید یک تخته‌نرد نسبتن کارآمدی دارد برای وقت‌های ترافیک. جوری که گاهی آدم شاکی می‌شود چرا راه باز شد. جاهای حساس،‌ بلدید که. تخته‌نرد آقای اندروید این‌جوری است که سخت‌ترین سطح‌ش همانا خوش‌شانس‌ترین‌ش است. یعنی این‌جوری نیست که طرف استراتژی‌های پیچیده‌تر و خفن‌تری اتخاذ کند. خیلی ساده، روش‌ تمام سطوح‌ش هرچه زودتر فرارکردن و دررفتن است، بی‌جنگ و خون‌ریزی و کشت‌وکشتار. اما، اما در سطح آخرش، تاس می‌آورد پدرسگ. تاس می‌آورد در حد تیم ملی. تمام خانه‌های‌ت را بسته‌ای جز یکی، یک گشاد هم داده‌ای آن‌سر دنیا، مثلن هفت و هشت باید بیاورد تا برسد به آن. می‌آورد! یک‌جوری تاس می‌آورد که در همان یک‌دانه سوراخ‌ت می‌نشیند و بلند می‌شود و اوج می‌گیرد و صاف فرود می‌آید روی همان یک‌گشاد ناقابل‌ت. ناچاری فرض را همیشه بر این بگیری که بدترین تاس‌ها مال توست و به‌ترین‌شان از آن رقیب. آن‌ جور بازی کنی. تمام توان‌ت را بگذاری برای روبه‌روشدن با بدترین تاس‌ت و به‌ترین تاس‌ش. برای آن خودت را آماده کنی. تخته‌نرد آقای اندروید از آدم یک تخته‌باز محافظه‌کار و بدبین و فرصت‌طلب می‌سازد. دیروز داشتم با یک آقایی بازی می‌کردم. شیوه‌ام ناخودآگاه شده بود شیوه‌ی آقای اندروید. یادم رفته بود که طرفم آدم است، گاهی هم بد تاس می‌آورد. گاهی هم شانس می‌آورم. جور بدی دو دست پشت هم بردم. تازه یک معامله‌ای کرده بودیم با هم و قرار بود رفاقتی تخته بزنیم. عین تراکتور رد شدم از روی بنده‌خدا. خجالت کشیدم.

۳
فرقی نمی‌کند عزا یا عروسی. همین که یادم می‌آید این همه فک و فامیل دارم و این همه یک لحظه‌هایی هست که همه‌شان یک‌ جا جمع می‌شوند و همه با تو مهربان‌اند و یادت می‌آید که چه‌قدر دوست‌شان داری،‌ خوب است. این دوری و دوستی خوب است کلن. بعید می‌دانم اگر معاشرت هرروزه‌ی آدم میان این همه فامیل باشد تاب بیاورم. همین‌جوری که دست‌ت به‌شان می‌رسد هروقت که بخواهی، همین وضعیت انگار مطلوب است. (آمدم داخل پرانتز، تبیین‌تر کنم ماندن‌م را این‌جا، یکی‌ش به همین دلیل فوقانی، دومی‌ش به دلیل پاراگراف ماقبل آخر این نوشته‌ی عطا)

۴
داشتم فکر می‌کردم چه‌همه دارم با زندگی‌ام هم همین کار را می‌کنم. هی برای بدترین چیزها، به‌ترین تاس‌های طرف مقابل، خودم را می‌چینم، جوری بازی می‌کنم که اگر بدترین تاس‌ها برایم نشست، بشود که کمر راست کنم. دیدم که چه‌همه همه‌ی این سال‌ها داشتم خانه‌های‌م را محکم می‌کردم، کمین می‌نشستم، محافظه‌کار و بدبین، تا فرصت‌ها را روی هوا بزنم. ته‌ ته‌ش، این‌جا که هستم، آدمی هستم که در مجموع دو-یک برده‌ام از زندگی.

۵
اگر دل‌ت می‌خواهد سریال «آینه‌ی سیاه» را ببینید، در بند هفت اسپویل می‌شوید. بدجوری هم اسپویل می‌شوید. دیگر خود دانید.

۶
بند چهارم را کلن چرند گفتم. شوخی کردم. آدم از هر مزخرفی که برنمی‌دارد مانیفست دربیاورد و تعمیم پرت‌وپلا بدهد که.

۷
«آینه‌ی سیاه» سریال زمانه‌ است. بدجوری به‌روز است. همان چیزی‌ست که باید در این روزگار باشد. تاملات بدبینانه راجع به آینده‌ی تکنولوژی آی‌تی. راجع به آینده‌ی گجت‌ها و اینترنت و موبایل و الخ. لااقل نود درصدش. در خدمت و خیانت‌ش. اپیزود اول فصل دوم‌ش را می‌خواهم برای‌تان اسپویل کنم. چاره‌ای هم ندارم. ماجرای زن و شوهر جوانی‌ست که به خانه‌ی پدری مرد می‌روند. جایی ییلاقی‌طور. از همان اول مرد را می‌بینیم که کلن آدم استتوس است. مدام دارد توییت می‌کند و فیسبوک. کمی بعد مرد تصادف می‌کند و می‌میرد. حین مراسم ختم، زنی از بستگان به بیوه‌ی جوان پیشنهاد می‌کند اگر دل‌ش خیلی برای مرد تنگ شد یک سایتی هست که مرد را در چت بازسازی می‌کند و زن می‌تواند با مرد حرف بزند گاهی. زن پریشان رد می‌کند. چند روز بعد می‌فهمد که باردار است. کمی‌ بعدتر آن‌قدر تنهایی و بی‌طاقتی فشارش می‌دهد که سراغ آن سایت می‌رود. سایت کارش این است که از روی توییتر و فیسبوک و الخ متوفی الگو می‌گیرد و یک شخصیت مجازی از او می‌سازد که می‌شود با آن چت کرد. زن در کمال تعجب می‌بیند که دارد دل می‌دهد به مرد، به معاشرت مجازی با مرد. ورژن جدیدتر می‌آید. حالا مرد صدا دارد. قبلش زن تمام ایمیل‌ها و ویدیوها و عکس‌های مرد را در سایت آپلود کرده است. آواتار مرد لحظه‌ به لحظه شبیه‌تر می‌شود به خودش. حالا زن تقریبن تمام وقتش را به صحبت تلفنی با آواتار مربوطه می‌گذراند. جوری که گاهی یادش می‌رود که مرد اصلن مرده است. (راه‌هایی برای نفی مرحله‌ی اول از مراحل پنج‌گانه‌ی سوگ: نفی انکار) یک شبی، مرد پیشنهاد می‌کند که قضیه آپ‌گریدتر شود. یک نسخه‌ی بتا وجود دارد که از سیلیکون و الخ روبات مرد را می‌شود که بسازند و برای مشتری بفرستند. حالا زن در خانه‌اش آواتار فیزیک‌دار مرد را دارد. یک روبات سوپرهوشمند آدم‌نما. در رختخواب غوغا می‌کند. (آخخخ که اگر این قصه را طنز می‌کردند) در واقعیت اما یک جاهایی بدجوری توی ذوق می‌زند این کمال آواتار. عاقبت زن به این نتیجه می‌رسد که مرد/آواتار را از بین ببرد و مرگ‌ش را بپذیرد. نمی‌تواند. می‌برد او را می‌گذارد در طبقه‌ی بالا، زیر شیروانی. مرد/آواتار/گذشته می‌شود یک چیزی که می‌شود مثل یک عروسک، مثل یک دیلدو، مثل یک اسباب‌بازی، گاهی رفت سراغش. به دخترش هم همین را یاد می‌دهد. بروم بند بعد، طولانی شد حرف.

۸
داشتم این اپیزود اول فصل دوم «آینه‌ی سیاه» را می‌گذاشتم کنار «گذشته‌»ی آقای فرهادی. راه‌حلی که سریال می‌دهد برای شیوه‌ی برخورد با گذشته. گذشته‌ی خوشی که به تلخی انجامیده. که برداری خاطره را ببری بگذاری توی اتاق زیر شیروانی. زندگی نکنی با آن. همین‌جور دست‌نخورده برای خودش یک گوشه‌ای افتاده باشد. گاهی، هر از گاهی، بروی خاکش را بتکانی، استعمالش کنی، بعد دوباره بگذاری سر جای‌ش و در را ببندی و برگردی به زندگی جاری‌ات. نمی‌دانم می‌شود یا نه. هنوز دارم فکر می‌کنم. یک طرف دیگر ماجرا همین این است که یک استفاده‌ای پیدا کرده این همه گزارش حال و شرح وضع‌ موجودهای استتوسی و توییتری و اینستاگرامی‌مان در این قصه. هرچه بیش‌تر شرح حال بدهیم، آواتارمان به خودمان نزدیک‌تر خواهد شد. تخیل کنیم دیگر، اشکالی که ندارد. هرچه ویترینی‌تر گزارش کنیم، خودمان را در انواع و اقسام وبلاگ‌ها و شبکه‌ها و الخ به ثبت برسانیم، آواتارمان به خود ایده‌آل‌مان، به آنی که می‌خواهیم باشیم و باورمان کنند که هستیم، نزدیک‌تر خواهد شد. (الان دارم توجیه می‌کنم ویترین‌پردازی و انبوه گزارش‌های شرح‌حالی را، در جریانید که)

۹
در بند ده هم اسپویل‌تان می‌کنم. حلال کنید سرهرمس را.

۱۰
در اپیزود دوم فصل دوم همین سریال فوقانی، قصه از عجیب‌ترین جا شروع می‌شود. زنی از بی‌هوشی بلند می‌شود. عده‌ای کاملن بی‌دلیل قصد جان‌ش را کرده‌اند. می‌گریزد. مردم شهر اما هیچ کمکی نمی‌کنند. تنها و تنها با گوشی‌های موبایل‌شان از تعقیب و گریز و وحشت و زجر و شکنجه‌ی زن فیلم می‌‌گیرند. دروغ گفتم. دلم نمی‌آید این را هم اسپویل کنم. بروید ببینید خودتان، که چرا. ببینید که چه‌طور کل این اپیزود شبیه یک فحش خواهرومادر است به پدیده‌ی نظاره‌گری صرف. به همین رفتار عجیبی که از خودمان صادر می‌کنیم وقت هر فاجعه‌ای. گوشی‌ها را درمی‌آوریم و فیلم و عکس می‌گیریم از صحنه‌ی تصادف. به‌قرآن تلویزیون باید به مثابه فرهنگ‌سازی همین اپیزود را پخش کند. چالش اخلاقی‌اش هم پنهان نیست خیلی. این که کسی که جنایت را صرفن نظاره می‌کند و دخالت نمی‌کند، چقدر بار گناه‌ش سبک‌تر یا سنگین‌تر است از عامل جنایت. بروید ببینید چه‌طور خود خود قیامت را، جهنم را ساخته‌اند در این اپیزود. عذابی که هر روز تکرار می‌شود، روز عذابی که ته ندارد، تمام نمی‌شود، فردا همان دیروز است، نعل به نعل. هی از نو، هی از نو.

Labels:




Archive:
11.2002  03.2004  04.2004  05.2004  06.2004  07.2004  08.2004  09.2004  10.2004  11.2004  12.2004  01.2005  02.2005  04.2005  05.2005  06.2005  07.2005  08.2005  09.2005  10.2005  11.2005  12.2005  01.2006  02.2006  03.2006  04.2006  05.2006  06.2006  07.2006  08.2006  09.2006  10.2006  11.2006  12.2006  01.2007  02.2007  03.2007  04.2007  05.2007  06.2007  07.2007  08.2007  09.2007  10.2007  11.2007  12.2007  01.2008  02.2008  03.2008  04.2008  05.2008  06.2008  07.2008  08.2008  09.2008  10.2008  11.2008  12.2008  01.2009  02.2009  03.2009  04.2009  05.2009  06.2009  07.2009  08.2009  09.2009  10.2009  11.2009  12.2009  01.2010  02.2010  03.2010  04.2010  05.2010  06.2010  07.2010  08.2010  09.2010  10.2010  11.2010  12.2010  01.2011  02.2011  03.2011  04.2011  05.2011  06.2011  07.2011  08.2011  09.2011  10.2011  11.2011  12.2011  01.2012  02.2012  03.2012  04.2012  05.2012  06.2012  07.2012  08.2012  09.2012  10.2012  11.2012  12.2012  01.2013  02.2013  03.2013  04.2013  05.2013  06.2013  07.2013  08.2013  09.2013  10.2013  11.2013  12.2013  01.2014  02.2014  03.2014  04.2014  05.2014  06.2014  07.2014  08.2014  09.2014  10.2014  11.2014  12.2014  01.2015  02.2015  03.2015  04.2015  05.2015  06.2015  08.2015  09.2015  10.2015  11.2015  12.2015  01.2016  02.2016  03.2016  04.2016  05.2016  07.2016  08.2016  09.2016  11.2016  03.2017  04.2017  05.2017  07.2017  08.2017  11.2017  12.2017  01.2018  02.2018  06.2018  11.2018  01.2019  02.2019  03.2019  09.2019  10.2019  03.2021  11.2022  01.2024