|
2017-05-13
یک خوبی‌ای که ترانه‌ی «امیر بی‌گزند» محسن چاووشی دارد این است که یک روز روی کلیپی از تصاویر شخصیت‌های «بازی تاج‌وتخت» خوش می‌نشیند، یک روز روی عکس‌های میرحسین، یک روز آدم برای عباس امینی (مخاطب خاص) آدم پیشنهادش می‌کند، یک روز هم مثل امروز می‌بینی یکی از رفقا در اینستاگرامش ترانه را گذاشته روی عکس‌های سیدممد خاتمی. میخواهم بگویم آن «عجب سروی/عجب ماهی/عجب یاقوت و مرجانی/عجب جسمی/عجب عقلی/عجب عشقی/عجب جانی/عجب لطف بهاری تو/عجب میر شکاری تو/در آن غمزه چه داری تو/به زیر لب چه می‌خوانی/عجب حلوای قندی تو/امیر بی‌گزندی تو/عجب ماه بلندی تو که گردون را بگردانی» که حضرت مولانا گفته، این‌طور توصیف جامع و مانعی‌ست از شمایل «قهرمان» که بعد این چندصدسال هم کار می‌کند. شمایل را هم که می‌دانید، عین موضوعات عشقی می‌ماند، لزومن ربطی به سابجکت ندارد، آبجکت‌محور است. یک میلی و رغبتی و شوری در خود آدم موجود است، بسته به فراخور و زمان و مکان نوک فلش را می‌گیرد سمت یکی. این جوری است که رای‌دادن می‌شود ابزاری دست مایی که رای می‌دهیم، نه وسیله‌ای دست رای‌گیرنده. این‌جوری است که به قول آن بنده‌خدا، آقای روحانیِ اصول‌گرای راست را سال ۹۲ از «رژیم» تحویل می‌گیریم و سال ۹۶ در قامت یک اصلاح‌طلبِ آزادی‌خواه(نما، حداقل)، تحویل می‌دهیم.
حرف ترانه شد، در فاصله‌ی نوشتن همین پاراگراف فوقانی، یکی دیگر از رفقا فیلم تبلیغات قشنگ و مودب و خندان و آرام بچه‌های ستاد روحانی را گذاشته بود در اینستاگرامش، این بار با ترانه‌ی «ایران ای سرای امید». ایران ای سرای امید را هم که می‌دانید، لامصب تاریخ مصرف ندارد. هر جا در این چهل سال اخیر ملت امید لازم داشته‌اند، شور داشته‌اند، شعر و موسیقی و صدای آقایان ابتهاج و لطفی و شجریان به دادشان رسیده و سرشارترشان کرده. راستش را بگویم حالم را خوب‌تر کرد این کلیپ. شروع کردم تخیل‌کردن فردای انتخابات. وقتی برای سومین بار در این چهارسال اخیر، اراده‌ی اکثریت فائق آمده و یک خوشحالی واقعی و جمعی و سیاسی‌ای را داریم تجربه می‌کنیم وسط شهر. بعد دیدم دوباره همان «امید» لعنتی‌ست که دارد کار می‌کند، همانی که وقتی تصویر آقای ظریف و تیم‌شان را روی آن بالکن می‌دیدیم یک جایی از وجودمان احساسش می‌کردیم.
حواسم هست احساساتی‌ام امروز. حواسم هست دلم آن لبخند گل‌وگشاد را باز می‌خواهد و این که بدانم فردا روز بهتری‌ست. برگردم روی زمین. واقعی بشوم. بروم چهار نفر بلاتکلیف مردد را پیدا کنم، قانع و راضی‌شان کنم که دوباره رای بدهند. باشند. تاکید هم بکنم که این‌جور نباشد که یادشان برود شورای شهر هم مهم است، عوض‌کردن شهردار هم مهم است، و قس علی هذا.
Labels: من، رسانه, نشاط‌آورها |
|
2017-05-11
مشکل ما و حسن‌آقای روحانی اینه که رابطه‌مون با هم احساسی‌عاطفی‌ازدواجی نیست، منطقیه، دودوتاچهارتاست، عقلانیه، حتا اوپن‌ریلیشن‌طوره. همینه که تهییج و شدت و جیغ و هورررا و اشک و تاچ و ماچ این همه درنمیاد تو تبلیغات‌ش.
عاقل و بالغ و واقع‌بین و عمل‌گرایانه به‌ش رای دادیم، به‌ش رای می‌دیم. هردومون می‌دونیم با هم فرق داریم، هردومون می‌دونیم ولی که به هم احتیاج داریم، که بهترین چاره‌ی موجودیم برای هم. می‌خوام بگم زمین بازی ما و حسن‌آقای روحانی زمین طرفداری انتقادیه، زمین چشمای باز، زمین هشیاری، زمین نفی سانتیمانتالیسم و وعده‌های توخالی و شعارای پررنگ‌ولعاب و بچه‌خرکن. همینم کارمونو سخت کرده تو این روزای مونده تا انتخابات.
می‌گن پیام اصلی هر برندی باید احساسات مخاطب رو هدف بگیره. سخته آدم به کسی که فرندویت‌بنفیتزشه بگه عاشقتم و دلم‌برات‌یه‌ذره‌شده و می‌میرم برات. درست هم نیست.
Labels: من، رسانه |
|
2017-05-09
لابد یادتونه، آخرین روزای سال ۹۴، حوالی برجام بود که آقای ممدجواد ظریف حین تور آسیایی‌ش گذارش افتاده بود به موسسه‌ی امور بین‌الملل نیوزلند. یه خبرنگاری ازش پرسیده بود آخه چتونه که درست در آستانه‌ی آغاز روابط تجاری با چندتا شرکت ژاپنی یهو آزمایش موشکی می‌کنین؟! آقای ظریف خندیده بود که اگه یه سوال رو به صدتا جور مختلف هم بپرسین بازم جوابش یکیه. بعد اومده بود شروع کنه به توضیح که یهو حرفاشو قطع کرد و از جاش بلند شد و گفت: اجازه بدین من بایستم تا منو ببینین. بعد، با شور و حرارت و احساساتی که از دیپلمات کارکشته‌ای مثل اون بعید بود تعریف کرده بود که تمام سال‌های جنگ با عراق، چطور دربه‌در موشک بودیم از این کشور به اون کشور و دست خالی مونده بودیم. گفت شما هیچ‌وقت حال اون روزای ما رو نمی‌فهمین. همینه که فکر می‌کنین واسه چندتا قرارداد تجاری، حاضریم بی‌خیال توان نظامی‌مون بشیم.
آقای ظریف، آقای ممدجواد ظریف، آدم ایده‌آل منه بین سیاسیون جمهوری اسلامی. متمدن و عمل‌گرا و نتیجه‌گرا و تمیز و باسواد و باهوش و خوش‌خنده و غیرآنارشیست و غیرانقلابی و مدبر و دنیادیده و منطقی و مذاکره‌بلد و اصیل و زیرمیزنزن و غیرپوپولیست و الیت.
من اگه بخوام فقط یه دلیل بیارم که چرا کماکان به آقای روحانی رای می‌دم، همین آقای ممدجوادظریف و دستاوردای تیم‌شه.
Labels: من، رسانه |
|
2017-05-08
همه‌ی لرزش دل و دستم از اینه که ۳۰ اردیبهشت شده باشه، و بزنم تو سر خودم که چرا عوض توییتربازی با هم‌تیمی‌ها و کل‌کل با رییسی‌قالیبافیا و وقت‌فرسودن با تحریمی‌لجی‌قهری‌ها، پا نشدم برم چهار تا آدم بلاتکلیف رو اون بیرون قانع کنم که تنبلی و بی‌خیالی رو کنار بذارن و برن رای بدن.
Labels: من، رسانه |
|
2017-05-07
به جد بر این باورم که بعد تجربه‌ی تحریم انتخابات سال ۸۴، و روی کاراومدن احمدی‌نژاد و شخم‌خوردن مملکت، و تجربه‌ی گران ۸۸، و همه‌ی نتایج خوبش علی‌رغم زخم‌هاش، و تجربه‌ی مشارکت ۹۲ و کابینه‌ی روحانی با گل‌سرسبدهایی مثل ظریف و جهانگیری و زنگنه، بحث‌کردن با کسی که استراتژی‌ش تحریمه، عین اینه که بخوای به یه بچه‌ای که تا کلاس دوم دبستان درس خونده، مفهوم انتگرال رو حالی کنی. همون‌قدر آب‌درهاون‌کوبیدنه و بی‌حاصل. جاش باید رفت سراغ بلاتکلیف‌ها و بی‌خیال‌ها و شُل‌های انتخاباتی و قانع‌شون کرد که مهمه همون یه‌دونه رای‌شون، و می‌تونن روحانی رو همون دور اول بفرستن ساختمون پاستور، و یه دست رد محکم بزنن به ارتجاع و نابلدی (رییسی) و به دروغ و پوپولیسم و خالی‌بندی (قالیباف) و بانی به‌ثمرنشستن کارهای زیربنایی این چهار سال باشن و به تداوم عقلانیت و صلح‌طلبی و تعامل با جهان کمک کنن.
من ناچارم تَکرار کنم، منفعت شخصی و شغلی‌م در تکرار این دولت عاقل و پراگماتیسته.
Labels: من، رسانه |
|
2017-04-22
- تفریح‌مفریح جدید چه خبر هرمس‌جون؟
+ هیچ، ساعت‌ها و ساعت‌ها خیره در پیرسالیِ خویش.
- برو بابا تو هم!
+ نه آقا جدی می‌گویم. این اپلیکیشن Faceapp خیلی بساط عیش و حیرت شده. برمی‌داری صورت‌ت را می‌دهی، گریم‌ت می‌کند، انگار که آقامعیریان. دقت و ظرافت‌ش کم‌نظیر است. جوان‌ت می‌کند، جنسیت‌ت را معکوس می‌کند و از همه مهم‌تر این که پیرت می‌کند. بعد من نشسته‌ام از دو روز پیش، یکی‌یکی سر صبر عکس‌هایم را می‌دهم دست‌ش، پیری‌ام را تماشا می‌کنم. تو که غریبه نیستی، حالم با پیری‌ام خوب است. اوضاع به همین منوال این اپلیکیشن‌ها پیش برود، و بمانم، از پیرسالی احتمالی پیش‌رو راضی‌ام. باید چاپ‌شان کنم یک‌جایی نگه دارم تا ده‌سال، بیست‌سال، سی‌سال دیگر اگر بودم برگردم سراغ‌شان به مقایسه‌ی روزگار گمان و روزگار واقع، توکل به خدا.
- خودشیفتگی الان‌ت کم بود باید خودشیفتگی پیشاپیش‌ت رو هم تحمل کنیم، چیه این آدمیزاد.
Labels: از خودشیفتگی‌ها, پروانه‌ها |
|
2017-03-05 
داشتم می‌چرخیدم توی وبلاگ ۱پزشک (بعله، آدم است دیگر، هنوز هم وبلاگ‌خوانی می‌کند، مخصوصن وقت‌هایی که آدم مورد نظر باید خلاصه‌ی متن یک سخنرانی را بنویسد که خودش یک قصه‌ی دیگر است، و پی‌گیری‌های ناتمام و کوفتی اسفندماه را از آدم و عالم بکند) رسیدم به آقای ریکاردو بوفیل و کارخانه‌ی متروکه‌ی سیمانی را که سال ۱۹۷۵ در حومه‌ی بارسلونا برداشته و از آن برای خودش خانه و دفتر و استودیو و گالری و باغ درآورده و حالش را برده.
برای منی که یک جایی از زندگی‌ام دیدم بازسازی را بیش‌تر از نوسازی دوست دارم، تغییردادن چیزهای موجود را و تبدیل‌کردن‌شان به چیزی دیگر، نوکردن‌شان، با همه‌ی چالش‌ها و راه‌بردها و راه‌کارها، با پروسه‌ی کشف موانع و راه‌حل‌دادن، کیمیاگری کردن را، رویایی‌تر از این نمی‌شود که این‌طور از یک منبع موجود، از یک چیز بی‌مصرف و کژمصرف، یک چیز تازه‌ای بسازی و حالش را ببری.
آقای بوفیل تعریف می‌کند که برایش جالب بوده که درست جایی زندگی کند که به مثابه یک آیکون، انقلاب صنعتی کاتالونیا را به یادش بیاورد. سبعیت و خشونت فرم‌ها و اشکال کارخانه که مدام جوهره‌ی وجودی مصالح را جلوی چشم آدم می‌آورد، آن تلفیق لاجرمی که بین کار و فراغت و زندگی در این مکان اتفاق می‌افتد، زندگی‌کردن بین آن پله‌های عجیب سورئال که راه به جای مشخصی نمی‌بردند، پوچی اجسام بی‌دلیلی که از سقف ویدها آویزان بودند، و فضاهای متعددی که با تواضع اجازه می‌دادند هر بلایی سرشان بیاورم و هرجور که دلم بخواهد به آن‌ها معنا و کارکرد بدهم، آن رهایی مطلق کارکرد از فرم، برایم هیجان‌انگیز بود و انگیزه‌دهنده.
داشتم فکر می‌کردم تبدیل‌کردن یک فضای صنعتی به فضاهایی با کارکردهایی نه‌چندان‌ضروری، کارکردهایی «لوکس» مثل گالری و «آرت‌سنتر» و موزه و رستوران و کافه و شوروم و اداره و الخ، که عمومن برنامه‌ی فیزیکی سفت و منضبط و تحکمی‌ای ندارند، روال معمولی‌ست همه‌جا. اما این که بشود خانه‌ات، با همه‌ی آن آسایش و آرامش و ثباتی که آدم‌ها برای «خانه»شدن خانه‌شان لازم دارند، پدیده‌ی غریبی باید باشد. کاش یک نفر برود سراغ آقاریکاردو، بپرسد بعد نیم قرن، هنوز هم کار«خانه»ات کار می‌کند پدرجان؟
Labels: آدم از دنیا چی می‌خواد, از پرسه‌ها, خوشی‌ها و حسرت, راه‌کارهای کلان, نشاط‌آورها |
|
2017-03-04 
آدم آورد در این دیر خراب‌آبادم
اسطوره‌ی گناه نخستین را اگر بتوانیم ساده کنیم به انجام فعلی ارادی که بلافاصله شر «مسوولیت انتخاب» را به دوش ابوالبشر (آدم و حوای‌ش را بگذارید کنار عجالتن) انداخت، سوارشدن قصه‌ی فیلم Passengers بر داستان کهن آفرینش استوارتر می‌شود. (ناچارم به افشاگری، درک کنید) خط اصلی قصه‌ی فیلم از یک موقعیت بکر و درخشان می‌آید که هر فیلم‌نامه‌نویسی را قلقلک می‌دهد برای بسط دادنش تا هرآن‌جا که راه بدهد. ۵۰۰۰ تا آدم انتخاب کرده‌اند که در سفری ۱۲۰ ساله به سیاره‌ی جدیدی (بهشت برین دوباره‌ای) با سرعتی نزدیک به سرعت نور، بروند و جامعه‌ی بشری را از نو بسازند. در طی سفر قرار است همه خواب باشند و دم‌دمای رسیدن بیدار بشوند. از مسافر و خدم و حشم و کاپیتان سفینه و الخ. یک نقص فنی‌ای پیش می‌آید و مردی جوان از مسافران ۹۰ سال زودتر بیدار می‌شود. با این چشم‌انداز که امکان دوباره‌خوابیدن وجود ندارد و باید باقی عمرش را به تنهایی‌ترین شکل حیات در سفینه‌ای مجهز و تکراری سپری کند. پس از یک سال اندی تاب تنهایی را نمی‌آورد و زنی از مسافران را «بیدار» می‌کند. نقطه‌ی اوج فیلم هم آن‌جاست که زن می‌فهمد که بیدارشدنش تصادف نبوده و انتخاب مرد بوده و هرآن‌چه مرد رشته، همه‌ی آن عشق‌ها و شعرها و دردها دروغ از آب درمی‌آید. خوابیدن و بیدارشدن مرد ابوالبشر به جبر سفر بوده و بیدارکردن زن، خوردن سیب گناه. مرد باید تاوان بدهد و این‌بار همه‌چیز را از نو بسازد. «آدم» بشود و مسوولیت انتخابش را به دوش بکشد. باقی ماجرا قصه‌ی هبوط زن و مرد است از بهشت (خواب مصنوعی) به تنهایی خلوت ۹۰ساله‌ی سفینه (زمین).
فیلم اما درست جایی که باید به ولی‌افتادمشکل‌ها بپردازد که جذاب‌ترین پیچ‌ها را در خود دارد، با یک جامپ‌کات سریع ۹۰ سال را طی می‌کند و باقی مسافران را بیدار می‌کند و روبه‌روی‌شان می‌کند با «زمینی» که آدم و حوای قصه برای خودشان ساخته‌اند و از خودشان باقی گذاشته‌اند. نه بچه‌ای، نه گیر و گوری، نه گیس و گیس‌کشی‌ای، نه طلاق و طلاق‌کشی‌ای، نه حتا وسوسه‌ی قشنگ بیدارکردن چهارنفر دیگر از مسافران. این‌جوری است که آن همه پتاسنیل قصه به فنا می‌رود. آدم دلش می‌خواهد یقه‌ی خالق فیلم را بگیرد که لامصب، یک مینی‌سریال معرکه می‌شد از این قصه درآورد. حرامش کردی رفت. اه.
Labels: سینما، کلن |
|
2016-11-24
شاه و خاندانش هنوز تهران بودند. ژنرال‌های آمریکایی با هلی‌کوپتر روی پشت‌بام عشرت‌آباد فرود آمده بودند. مذاکره کردیم و رای‌زنی. قرار شد بساط سلطنت جمع شود ولی بدون خون و خون‌ریزی و انقلاب. من از سال ۹۵ رفته بودم به سال ۵۷. خبر داشتم از آینده، از عواقب. رفتم پیش شاه. قانع‌ش کردم که بی‌سروصدا جمع کند و برود. که این جوری برای خودش و ملت و مملکت به‌تر است. با فرح کمک کردیم چمدان‌های‌شان را ببندند. سیگار لازم داشتم. پول نقد همراهم نبود. کارت بانک‌م چون از آینده آمده بودم کار نکرد. از فرح ۲۰۰ تومان قرض کردم. سیگار مارلبرو قیمت زمان شاه‌ش بود، مفت. ژنرال‌های آمریکایی رفتند. شاه هم رفت. رژیم عوض شد، بی‌انقلاب. آدم‌های معقولی را مسوول مملکت کردیم. بی‌کینه‌ها را. دنبال راهی می‌گشتم که برگردم به سال ۹۵ و نتیجه را ببینم. تلفنم کار نمی‌کرد. هرجا باید اتصال تکنولوژیکی با محیط برقرار می‌کردم چون از آینده آمده بودم نتیجه نمی‌گرفتم. تنها کاری که از من برمی‌آمد نصیحت بود و توصیه به صبر و امید و خویشتن‌داری و حوصله. به طرفین و مردم. حالم خوب بود. می‌دیدم که یک آینده‌ی ملایم و بی‌شدتی دارد فراهم می‌شود برای همه، برای منِ سالِ ۹۵ هم. یک آلترناتیو ساخته بودم برای تاریخ معاصر.
آلارم گوشی‌م به یک دلیل نامعلومی کار نکرد. داشتم فکر می‌کردم چه خوب که بیدار نشدم. بعضی خواب‌ها را آدم باید تا آخرشان ببیند، سر صبر و با جزییات، رنگی.
Labels: آدم از دنیا چی می‌خواد, خواب‌های مکرر, راه‌کارهای کلان, نشاط‌آورها |
|
2016-11-22
از ختم‌ها و آدم‌ها
۱
هفتم مرحوم را در تالاری گرفته بودند. یکی آن وسط از این روضه‌های امروزی می‌خواند. شعرهای سوزناک در رثای آدم رفته، از آقای خرم و خانم هایده و الخ. یکی هم نی می‌زد. ملت هم نشسته بودند گروه‌گروه دور میزها. گپ می‌زدند و معاشرت می‌کردند. یک‌جاهایی دوز سوز را بالا می‌برد تا اشکی بگیرد از خانواده‌ی درجه‌یک مرحوم. سوز و ساز که تمام شد بلند شدیم رفتیم از سالن کناری باقالی‌پلو و ژله «کشیدیم» و خوردیم.
۲
شبیه چنگی بود که در هوا بزنی و چیزی گیرت نیاید. سکته‌ی کوفتی آن‌جور بی‌مقدمه بیاید و آدم عزیزت را ببرد. از راه دور برسی و هی چنگ بزنی در هوا و چیزی گیرت نیاید. بگردی دور خانه دنبال یه چیزی که تو را به مردی که رفته وصل کند هنوز و چیزی گیرت نیاید. جز مشتی خاطره و یاد. می‌گفت شب اولی که پدرش مرده بود و خانواده جمع شده بودند خانه‌شان، همه چند پیک بالا رفته بودند و سیراب‌شیردان خورده بودند که مزه‌ی محبوب مرحوم بود. می‌گفت فکر کردیم بهترین کاری که می‌شود کرد به یاد آدمی که تازه رفته، آدمی که همه‌ی عمرش را گذاشته روی اینکه خوش بگذراند به بقیه و مهمان‌داری کند و پای بار وسط هال خانه‌شان پیک به پیک برای ملت عرق بریزد و شادشان کند، این است که چراغ عیش و عیاشی‌اش را یک شب دیگر هم روشن نگه داریم.
۳
یادم نمی‌آید برای آدمی که رفته، و چندان نزدیکی‌ای هم با او نداشتم، این‌طور اشک ریخته باشم. گمانم چهلم مرحوم بود که مراسم ختم را در رستورانی گرفته بودند. کسی از دوستانش چندتا خاطره تعریف کرده بود از مرحوم. درست یادم نیست. گمانم شش‌هفت سالی گذشته. شاید هم من دوست داشتم که کسی از دوستانش چندتا خاطره تعریف کرده باشد از مرحوم و این‌جوری در خاطر ثبتش کرده باشم. چیزی از آن مطمئنم اما آن پرده‌ی پروجکشنی بود که در تالار بود و عکس‌های مرحوم را روی آن نمایش می‌دادند و کسی ساز می‌زد.
۴
نشسته بودیم در مسجد. یک‌جور غلطی بود معماری سقف مسجد که صدای یک تکه از پچ‌پچ جماعت بدجوری انعکاس پیدا می‌کرد و پخش می‌شد در کل شبستان. کنجکاو بودم برای مراسم ختم آدمی که هیچ‌کجای خودش و زندگی‌اش را نمی‌شد با هیچ ضرب و زوری وصل کرد به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت، و لابد ناچار بودند که به هرحال یک «مسجد»ی بگیرند، موضوع صحبت صاحب‌منبر چی ممکن است باشد. شکل کلاسیک قضیه این است که با روضه‌ی کربلا و زینب و باقی خاندان اشک صاحب‌عزا را دربیاوری. یک‌مقدار مدرن‌ترش می‌شود اینکه جای قصه‌ی امام‌حسین سراغ فضیلت‌های امام‌علی بروی. همین راه را هم رفت بنده‌خدا. به گمانم به هرحال وقتی ختم را آدم در مسجد می‌گیرد، نشود از دایره‌ی اسطوره‌های دینی خارج شد و جور دیگری گریه گرفت و نصیحت کرد ملت را.
۵
یک تریبونی بود و آدم‌های نزدیک به مرحوم، بستگان و دوستان مرحوم آرام می‌رفتند پشتش و از مرحوم می‌گفتند. حرفی و خاطره‌ای. جای باقالی‌پلو و زرشک‌پلو و کوبیده و ژله هم بساط عصرانه بود با چایی و قهوه و حلوا و شیرینی و میوه. یادم هست که این بار هم اشکم جاری شده بود. اینکه یک موسیقی ملایم و بی‌کلامی هم آن پس پشت داشت زمینه‌طور برای خودش پخش می‌شد یا نه را درست یادم نیست. کاش این‌طور بوده باشد.
۶
داشتم فکر می‌کردم ختم‌ها هم شخصی شده. عروسی‌ها را راحت‌تر می‌شود سنت‌شکنی کرد. ختم اما متعلق به یک حوزه‌ی جدی‌ای از زندگانی آدم‌هاست. شکستن تابوهای شکلی آن کار سخت‌تری‌ست. چه بسا یک نافرمانی‌مدنی‌ای برای خودش باشد وقتی در دل نظامی داری زندگی می‌کنی که ارتزاقش اصلن از مناسک ختم است. یک زمان طولانی‌ای می‌شد با روضه‌ی کربلا اشک ملت را درآورد. بعدها هم تا یک جایی سوز شعر و نای نی جواب می‌داد. و این هردو خالی بود از شخصیت مرحوم. از فردیت‌ش. هر دو یک ابزارهایی بودند از یک مناسک جمعی. همان روضه و همان شعر و همان سوز نی را چندبار که می‌شنیدی برایت عادی می‌شد و بی‌اثر. فردیت آدم مرده اما تکراری نیست. عکس‌ها و فیلم‌ها و خاطره‌های شخصی‌اش هم. تا ابد می‌شود ختم‌هایی داشت جگرسوز و یکه. داشتم فکر می‌کردم ختم‌گرفتن برای ماها، ختم اشک‌آورگرفتن، چقدر کار راحت‌تری شده. با این انبوهی از عکس و فیلم و خاطره که داریم هر روز انتشار می‌دهیم در مدیاهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی جورواجور. یک سلامی هم بکنیم به فیلم the final cut، و منتظر باشیم که زرنگ‌ترین‌ها، بیزنسِ ساختِن کلیپ از مرحوم جهت پخش در مراسم ختم را هم استارت بزنند، لابد همان‌ها که کارشان ساختن کلیپ‌های عروسی‌ست، مثلن.
Labels: راه‌کارهای کلان |
|
2016-09-11
دوست ِ تازه‌آشنایی پیغام داد که «وبلاگ‌ت رو دیدم» و حرف‌زدن‌مان انگاری از زمین نیم‌متر بالاتر رفت.
|
|
2016-08-28 
میدونِ انقلاب باش
یک جایی تیتر زده بودند «ملکه‌توران خانه‌خراب شد». گوگل اگر بفرمایید این روزها خانه‌خرابی ملکه‌توران از خودش معروف‌تر است. لااقل تا هفت‌هشت صفحه گوگل ملکه را با تخریب خانه‌اش می‌بیند. چهار خط و چند عکس از خود شخص ملکه‌ی سابق موجود است و هزاران خبر از تخریب خانه‌اش در خیابان پسیان تهران. صبح ۲۸ تیرماه ۱۳۹۵ که عکس حضور قاطع بی‌تخفیف حضرت بیل مکانیکی در داخل ملک مذکور منتشر شد، با سرعت بی‌سابقه‌ای خبر پخش شد. بی‌سابقه از جهت این که این حجم توجه به تخریب خانه‌ای با معماری مدرن، و نه معماری قاجاری یا قدیمی‌تر و پرزرق‌وبرق که نزد عامه به «تاریخی» و لاجرم باارزش معروف است، تا به حال رویت نشده بود. هرچند به گمانم پخش گسترده‌ی خبر بیش‌تر علت‌ش ریشه در ملکه‌گی صاحب اصلی خانه داشت تا دل‌واپسی آحاد ملت در مورد میراث معماری مدرن دوران پهلوی. این را گفتم که اگر مثل من ذوق کرده‌اید که بابا ایول بالاخره درجه‌ی حساسیت عمومی به این معماری مظلوم و ساکت و ساده و مدرن دوران پهلوی هم بالا رفت، کمی دلسردتان کنم.
قانع‌کردن عامه‌ی مردم در مورد ارزش‌های بافت‌ها تاریخی کار سختی نیست. اما این که مراد از این «تاریخ» به طور دقیق کدام تاریخ است محل بحث است. درست مثل وقت‌هایی که از «سنت» حرف می‌زنیم. سنت هزارساله یا سنت بیست‌ساله. کسی جایی متر و معیاری برای اندازه‌گرفتن و ارزیابی میزان قدمت امری تبیین نکرده که کی امر مذکور سنت محسوب می‌شود و کی نمی‌شود. در محلات مرکزی همین تهران خودمان هزاران خانه/اداره‌ی معرکه داریم که دارند پنجاه‌شصت‌هفتادسالگی‌شان را با تواضع بسیار می‌گذرانند و عموم ملت هم توجه خاصی به ارزش‌های معماری این املاک و مستغلات ندارند. واقعیت این است که مراسم تجلیل از این بناها، که خانه‌ی توران‌خانم از مصادیق آن بود، مراسم سوت و کوری‌ست که منحصر به جماعت معمار است و لاغیر. کسی از اهالی شهر خیلی دلش برای آن سادگی و استواری خطوط و تقسیم‌بندی‌های منظم و هندسه‌ی آشکار و ظرافت پنهان و دغدغه‌های فضاسازی جناب معمار و پرهیز آگاهانه از نقش و نگار اضافی و از همه مهم‌تر، اصیل‌بودن بنا به لحاظ یکه‌بودن خودش و جزییات‌ش، نمی‌تپد. سخت‌ترین کار دنیا توجیه‌کردن سلیقه‌ي عامه است که به پیغمبر سادگی و کمینه‌گرایی زیباست.
میراث فرهنگی و کمیته‌ی امداد البته که مستحق بدوبی‌راه هستند بابت کوتاهی در ثبت خانه‌ی ملکه‌توران و نگهداری از آن، اما یک بخشی از تقصیر هم به عهده‌ی معیارهای تربیت‌نشده‌ی ذائقه‌ی آحاد ملت غیور ایران است که از اساس چنین بناهایی را فاقد ارزش توجه می‌بینند. مگر این که تاریخ و قصه‌ای به آن چسبیده باشد. میخواهم بگویم عمارتی مثل عمارت مسعودیه حتا بدون قصه و تاریخش هم آن‌قدر نشانه‌ها و جزییات عامه‌پسند و پررنگ‌ولعاب در خودش دارد که توجه عمومی را به خودش جلب کند و «بافت تاریخی» قلمداد شود حتا قبل از ثبت رسمی و تابلوی تاریخ‌چه. معماری مدرن دوران پهلوی اما این امکان را ندارد. بدشانسی‌اش هم این است که از یک طرف پیوند خورده با دوران پهلوی («ستم‌شاهی») و ایدئولوژی و سیاست و از طرف دیگر با روح مدرنیسم و تجدد که خودش هنوز و متاسفانه خیلی‌جاها مثل یک فحش با آن برخورد می‌شود.
یک خاطره برای‌تان بگویم. داشتیم تعدادی از کارهای دفترمان را برای یک مشتری بالقوه‌ای نمایش می‌دادیم. رسیده بودیم به یکی از پروژه‌های اداری که همیشه بابتش به خودمان می‌بالیم که سبک و سیاق‌ش را از ساختمان‌های اداری مدرن تهران دوران پهلوی دوم الهام گرفته بودیم و آن ارتباط ژنتیکی را توانسته بودیم برقرار کنیم بین این ساختمان و اجداد زیبایش. نطق‌مان باز شده بود و چشم‌های‌مان برق می‌زد که این هم یکی از موفق‌ترین پروژه‌های دفتر ما که توانسته روح تهران مدرن دوران پهلوی را احیا کند و بلاه‌بلاه. هی قربان‌صدقه‌ی معماری مدرن پهلوی می‌رفتیم و اسم می‌بردیم از مردان بزرگی که سازنده‌ی آن دوران بودند و می‌بالیدیم به خودمان که آن‌ها را ستایش می‌کنیم و شاگردی‌شان را می‌کنیم و مصادیق نشان می‌دادیم و الخ. شما بگو اما دریغ از یک اوهوم‌اوهوم از سمت مشتری بالقوه، یک اوهومِ خالی حتا. ته جلسه فهمیدیم (خیلی دیر) که از اساس خود آن اصلی که داریم ارزش پروژه‌مان را با آن می‌سنجیم و به‌به‌کنان حرفش را می‌زنیم، یک چیز موهوم و غریب و ثابت‌نشده‌ای است برای مشتری بالقوه‌ی مورد نظر.
میخواهم بگویم در این قضیه‌ی خانه‌ی ملکه‌توران، اول از همه البته به کمیته‌ی امداد گیر بدهیم، بعد یقه‌ی میراث فرهنگی و شهرداری را بگیریم، آخر سر اما یک سوزنی هم به خودمان بزنیم بابت این که نشد و نگذاشتند و نتوانستیم مهم بودن و ارزش‌داشتن و زیبایی معماری این دوران را در فرهنگ عامه بگنجانیم. نشد و نتوانستیم به‌به و چه‌چه‌مان از این سبک و سیاق را از دایره‌ی بسته‌ی معمارها بیرون ببریم تا غیرمعمارها هم هربار از جلوی خانه‌ای مثل خانه‌ی ملکه‌توران عبور می‌کنند سرشان را بالا بگیرند و فاتحه‌ای برای معمار پروژه بخوانند. این که چه‌طور این مهم باید انجام بشود، از لحاظ راه‌کارها و چالش‌ها و الخ، اما خودش یک قصه‌ی دیگری‌ست.
نیمه‌ی پر لیوان اما این است که خانه‌ی ملکه‌توران شهیدِ یک راه درستی شد به نظرم. باب این باز شد که این مدل هیاهوها در جامعه‌ی غیرتخصصی هم شنیده شود. پس‌فردا اگر یک ملک دیگری با همین شمایل جایی تخریبش شروع شود، به صرف قدیمی‌بودنش شاید توجه چهار تا عابر غیرمعمار را هم جلب کند. آدم است دیگر، از هر تهدیدی باید بتواند که فرصتی بیرون بکشد و امید خودش را به به‌ترشدن اوضاع جهان حفظ کند در کل.
ماه‌نامه‌ی تهران، شماره‌ی ششم
Labels: راه‌کارهای کلان |
|
2016-08-06
بعد، یه‌جایی از حرفاش قربون‌صدقه‌ش رفتم تو دلم. اون‌جا که داشت تعریف می‌کرد چندسال پیش با زن و دو تا پسرش رفته بودن اروپا. هر شب بعد که پسرا می‌خوابیدن راه میفتاده تو مسیر توریستی فرداشون که می‌دونسته کجاها رو قراره ببینن و از کدوم مسیر، یه چیزایی قایم می‌کرده زیر برگ‌ها و لای درز سنگ‌ها و پشت مجسمه‌ها. فردا صبح‌ش تو راه شعبده‌بازی می‌کرده برای پسرا. که برین فلان‌جا ببینین چی پیدا می‌کنین. اون دوتام کف و شعف.
از این باباها، از این‌جور آدما، از اینایی که بازی طراحی می‌کنن، از اینا که همیشه یه برنامه‌ای دارن برای مشعوف‌کردن دیگران، از این دست سال‌بالایی‌ها.
Labels: آدم از دنیا چی می‌خواد |
|
2016-07-09 
۱
آقای کیارستمی یکی از ما بود. ورای اینکه از نسل قبل بود و معلم بود و به قول مانی حقیقی، به الفبای سینمای جهان چند حرف اضافه کرده بود، آقای کیارستمی یکی از ما بود. مثل همه‌ی آن‌هایی که همیشه حواس‌شان به حفظ کردن فاصله‌شان با سیستم و ایستادن روی اصول شخصی خودشان است: مصادره‌نشدنی.
۲
آقای کیارستمی باهوش بود. لیزخوردن بلد بود از لابه‌لای گیروگورهای پیش پای‌ش. مثل هر آدم باهوش دیگری بلد بود به جای غرزدن و ناامیدشدن و زدن زیر میز و رفتن، سر جای خودش بایستد، راه‌ش را باز کند و راه‌حل بدهد و جریان‌سازی کند پشت سر خودش. بلد بود همیشه در حال خلق‌کردن باشد. زودتر از هر غول دیگری دنیای نو را پذیرفت و راه‌ورسم فیلم‌سازی شخصی و استغنایی‌اش را پیش گرفت. رو به دیجیتال آورد و خودش را خلاص کرد از دم‌ودستگاه. سراغ عکس و چیدمان و ویدیو و کتاب و هر مدیایی که کارش را راه می‌انداخت رفته بود و از دلش چیزی درآورده بود دیدنی.
۳
آقای کیارستمی آدم آهسته‌وپیوسته بود. تمام این چند دهه بی‌عجله و آرام‌آرام و باطمانینه کار خودش را می‌کرد و جلو می‌آمد. آن‌قدر روی حرف خودش ایستاد تا کشف شد و دیده شد و پسندیده شد. تا سبک و سیاق و نگاه‌ش شد مواد درسی سینما. این وسط تا می‌توانست هم حرص داد. همه‌ی آن عبوس‌های غیرجالب و متعصب و رگ‌گردنی را. دق داد حتا. به آرنج‌ش هم نبود.
۴
آقای کیارستمی روح‌ش هم خبر نداشت (هرچند اعتقاد خاصی هم به روح نداشت) که مرشد چند نفر آدم شده بود در زندگانی. در راه‌ورسم دیدن چیزها. در غم‌گریزی و رندی و جلورفتن و تولیدکردن و تبدیل‌کردن تهدیدها به فرصت. در عطش‌داشتن برای زندگی‌کردن. عطشی که روزهای بیماری تن‌ش را این همه برای خودش سخت و غیرقابل‌تحمل و تلخ کرده بود. فرقش با آدمی که پذیرفته که دوره‌اش سرآمده، در همین بود: دوره‌اش سر نیامده بود، هنوز. این را خیلی راحت می‌شود از مقایسه‌اش با همه‌ی همکاران هم‌سن‌وسال و هم‌دوره‌اش فهمید.
۵
آقای کیارستمی خوب می‌پوشید، خوب حرف می‌زد، خوب قصه می‌ساخت، خوب لذت می‌برد، خوب می‌دید، خوب درس می‌داد، خوب سفر می‌کرد، خوب معاشرت می‌کرد و خوب فیلم می‌ساخت. برای اینکه یک نفر مرشد نامحسوس آدم باشد مگر دیگر چه چیزهایی لازم است.
۶
فردا، هشت و نیم صبح یک‌شنبه بیستم تیرماه ۹۵ در خیابان حجاب، «ما» با آقای کیارستمی‌مان خداحافظی می‌کنیم.
Labels: آدم از دنیا چی می‌خواد, خوشی‌ها و حسرت, راه‌کارهای کلان |
|
2016-05-23
نمی‌دانم خواندن این‌ها خاصیت‌ش برای شما چی باشد. برای من «پژواک» بود. مثل این که یک وقتی یک ندایی در کوه داده باشی، و خودت هم خاطرت نمانده باشد، بعد یک روزی، جلوی یک کوه دیگری، یک صدای دیگری جواب‌ت را بدهد. بعد تو تازه یادت بیاید همه‌ی آن جزییات کُشنده را. جزییات کشنده‌ی فقدان هر عزیز ازدست‌رفته‌ات را. جزییات کشنده‌ی مواجهه. همان‌قدر خردکننده. همان‌قدر هم آرامش‌دهنده لابد. که این دوران را گذرانده‌ای و حالا چند سالی گذشته و این گذران، کار خودش را کرده و داری زندگی‌ات را می‌کنی. کاش این «چند سال» برای خرس هم زودتر بگذرد.
+ ایراد ساده‌ی کریستوفر وول
+ این‌چنین روی چو مه در زیر ابر انصاف نیست
+ در مورد بی‌فایدگی نوشتن
|
|
2016-05-16
اسمش را گذاشته بود «پرسه در جهان‌های موازی ماضی». می‌گفت وقت‌هایی که خیلی تحت فشار است سراغ این مسکن می‌رود. دراز می‌کشد و چشم‌هایش را می‌بندد و شروع می‌کند به عقب‌رفتن در زمان. یک نقطه‌ای را از تاریخ شخصی‌اش انتخاب می‌کند، یک روز، یک لحظه، یک جای مشخصی. بعد از آن نقطه به بعد زندگی‌اش را جور دیگری تصور می‌کند. در سفر خیالی‌اش در زمان، یک متغیر کوچک را تغییر می‌دهد و بعد شروع می‌کند به خیال‌کردن باقی مسیر زندگی‌اش تا برسد به امروز. اگر جای الف با ب می‌رفت، اگر جای پ، ت را انتخاب می‌کرد. اگر جای ث، جیم را می‌خواند، چ را می‌دید، ح را می‌شناخت، خ را دور نمی‌انداخت. تا ببیند امروز کجا، چی، کی تغییر کرده بود. می‌گفت این‌جوری گاهی آن گیر اصلی‌اش را پیدا می‌کند. اصل آن چیزی را که امروز آزارش می‌دهد. گاهی هم نه. صرفن پرسه‌ای می‌زند و از کثرت و تنوع نتایج ممکن سر ذوق می‌آید و حالش کمی به‌تر می‌شود و می‌رود دنبال باقی زندگی امروزش.
|
|
2016-05-11 
۱
اگر اصرار داشته باشید که کلیدی برای ورود به جهان «اژدها وارد می‌شود!» مانی حقیقی پیدا کنید، اگر واقعن پا بر زمین می‌کوبید، توصیه‌تان می‌کنم به خواندن مصاحبه‌ی خواندنی و راه‌گشای محسن آزرم و حسین عیدی‌زاده در شماره‌ی سوم مجله‌‌ی خوب «هنر و سینما» با حقیقی. دقیق‌ترش می‌شود آن‌جایی که دارد که از شروع علاقه‌اش به سینِما می‌گوید. که به عنوان یک بدل‌کار کودک قرار است در سکانسی از اسرار گنج دره‌ی جنی از تپه‌ای قل بخورد. وقتی که سر صحنه می‌رسد و پدربزرگش، ابراهیم گلستان را می‌بیند که بالای یک تاورکرین خیلی بزرگ پشت دوربین نشسته بوده و از دید مانیِ خردسال، نقطه‌ی کوچکی شده بوده و «سینما خودش را به عنوان شهربازی به من معرفی کرد. هنوز هم همین است.»
تا حالا شده بروید شهربازی و هی از خودتان سؤال کنید فان‌فار تفسیرش چیست، ترن هوایی چه پیامی دارد، منطق روایی تونل وحشت چرا آشفته است؟ سرگرم می‌شوید و حالش را می‌برید و هیجان‌زده می‌شوید و برمی‌گردید خانه، اگر آدم معقول و سالمی باشید.
۲
برنامه‌ی «هفت» دهم اردیبهشت، با حضور مسعود فراستی و کامیار محسنین، در مورد دو فیلم روی پرده‌ی مانی حقیقی، مصداق همان برخورد قشنگی بود که انتظار داشتم در مواجهه با فیلم اژدها اتفاق بیفتد و سرگرمم کند. اوج ماجرا جایی بود که آقای محسنین داشت می‌گفت «حقیقی در دو فیلم آخرش همه‌چیز را به شوخی می‌گیرد در حالی که در سینِما چیزهایی هست که نمی‌توان اصلن با آن‌ها شوخی کرد.» هیچ‌چیز به اندازه‌ی رگ گردن بیرون‌زده‌ی آدم‌ها، عصبیت‌شان سر مفاهیم انتزاعی، توسل‌شان به یک عمود خیمه‌ای که قبلن بارها و بارها به عمودیت‌ش اصلن شک شده سرهرمس را سرگرم نمی‌کند راستش. می‌فهمم که آدم‌ها از فیلمی که ادعای سرگرم‌کنندگی دارد خوش‌شان نیاید، آدم است دیگر، سرگرم نشوند، اما این خشم و این رگ گردن تفسیرش برای من فقط در حس خشم ناشی از بازی‌خوردن است. شبیه به وقتی که کسی سر کارمان می‌گذارد، فریب‌مان می‌دهد و وقتی می‌فهمیم از خودمان بیش‌تر از طرف و زمانه شاکی‌ایم که چرا گول خوردیم. چرا به شعورمان توهین شده. چرا عمودهای‌مان، چهارچوب‌های ذهنی و پیش‌فرض‌های‌مان را کسی به هم زده است. یا حتا چرا، چرا نمی‌توانیم فیلم را در یک ژانر معینی بگنجانیم و با همان شابلون نگاه‌ش کنیم و نقد و تفسیرش کنیم. اژدهاواردمیشود! یک فیلم ضدژانر است و این بعضی آدم‌ها را عصبانی می‌کند چون مثل ماهی از دست‌شان لیز می‌خورد و می‌گریزد.
۳
بگردیم سراغ همان مصاحبه‌ی کذایی. «فرهنگ ما احترامی برای هزل و آیرونی قائل نیست. اگر شوخی می‌کنی دائم باید توضیح بدهی که داری شوخی می‌کنی و فضا را آن‌قدر جلف کنی تا همه بفهمند داری شوخی می‌کنی. نمی‌توانی قیافه‌ی جدی به خودت بگیری و شوخی کنی.» اژدهاواردمیشود! خیلی قبل‌تر از اینکه فیلم مستندنما باشد، ژانر تریلر و وحشت باشد، دروغ و تحریف تاریخ باشد، یک شوخی بزرگ است با مخاطب. شوخی را از تیتٰراژ شروع می‌کند، بعد در خود جهان فیلم، وقتی مصاحبه‌ها شروع می‌شود و بعدتر در تیتراژ نهایی. شوخی اصلی اما ممکن است دو ساعت یا یک هفته یا چند ماه بعد، وقتی که سمج باشی و کمی بیش‌تر بگردی دنبال دیتاهای داخل فیلم برایت پیدا بشود. تازه بفهمی از کجا خورده‌ای. مثل یک بمب دوزمانه. (معلوم است دارم زور می‌زنم فیلم را لو ندهم؟)
۴
آدم شهربازی که می‌رود، کنار ترس و هیجان و آدرنالین، گشنه‌اش هم می‌شود، بستنی هم می‌خورد، چه بسا دست یکی را گرفته باشد و با خودش برده باشد که آن بالابالاهای فان‌فار بخواهد یک ماچی هم بکند. یک سکانس عاشقانه‌ی کم‌نظیری دارد اژدهاواردمیشود!، که کلوزآپ است و مونولوگ و تولد سینمایی بازیگر قهاری به نام احسان گودرزی.
۵
اژدهاواردمیشود! قبل از همه‌ی این حرف‌ها، قبل اینکه یک نمونه‌ی خوب از سینمای سورئالیستی و «خواب‌زده» و شوخی‌کن و بشاش و پرشیطنت باشد، فیلمی‌ست که یک‌تنه بضاعت صناعت سینمای ایران را چند پله بالاتر برده. استانداردسازی کرده در طراحی صحنه و لباس و فیلم‌برداری و صدابرداری و کارگردانی، در فن سینما. جوری که دیگر نشود به این راحتی گناه شلختگی و کم‌حوصلگی و نابلدی را انداخت گردن تکنولوژی سینمای ایران. بی‌خود نیست که شعار تبلیغات فیلم شده «فیلمی که باید در سینِما دید». من اگر باشم اضافه می‌کنم «دست کم دوبار». بار اول برای اینکه مرعوب شوید، بار دوم برای اینکه تازه بفهمید کجاها دارد کلاه سرتان می‌رود و نیش‌تان باز شود.
Labels: سینما، کلن |
|
2016-05-09 من چكنم بی تو من چكنم وَزنِ این چكنم بی تو من چكنم را من چكنم خانم زیبا؟ با توام ایرانه خانم زیبا! آقای دکتر رضا براهنی
|
|
2016-05-03
۱
وحیدآنلاین قاعدتن نیازی ندارد که آدم بخواهد معرفی‌اش کند. همین الان کانال تلگرامش دست کم پنج‌شش برابر این‌جا خواننده دارد. اما نمی‌شود آدم لااقل یک‌بار از جایش بلند نشود و با چنگال به گیلاسش نزند که آقا این شهروند کنجکاو اینترنت یک مرزهای خوبی را در خبرنگاری شخصی رد کرده است. این‌جور که دارد پوشش می‌دهد جبهه‌ی مقدم تولید محتوای خلاق و درلحظه‌ی دیجیتال فارسی، توییتر را. این‌جور که زندگی‌اش را گذاشته روی این‌کار. این‌جور که یک فیلتر پالوده‌ای دارد حتا برای جاها و کلمه‌هایی که از سطح ادب عرف خیلی پایین‌تر هستند. این‌جور که بلد است در منازعه‌های آن‌لاین نه که بی‌طرف باشد، که هردو طرف را پوشش بدهد. یادم هست چندباری که رفته بودند سراغش تا کمی رنگ و بوی تبلیغاتی بدهد به محتوای کانالش، در راستای اهداف سیاسی آن طرفی که طرف خودش و ماهاست، قبول نکرده بود. به درستی جواب داده بود که ماهیت‌ش را از دست خواهد داد اگر تریبون تبلیغاتی یک طرف بشود. و اتفاقن همین مرز باریکی که روی آن حرکت می‌کند، که در عین داشتن موضع، آن را توی چشم‌مان نکند، همین مرزی که یک رسانه‌ی شخصی با یک رسانه‌ی رسمی/گروهی دارد، وحیدآنلاین را تبدیل به یک پدیده، یک تاثیرگذار به معنی واقعی کلمه کرده است. همین چند روز پیش یکی از سه برنده‌ی فارسی‌زبان جایزه‌ی بابز دویچه‌وله شد. محق بود. خیلی.
۲
مامان‌پز سال ۹۳ راه افتاد: شبکه‌ی توزیع غذای خانگی. پلی که خانم‌های خانه‌دار را به آدم‌های گرسنه‌ای که حوصله‌ی غذای بیرون و رستوران ندارند وصل می‌کند. اگر مثل سرهرمس به اندازه‌ی کافی می‌سوزانید و متقابلن زندگی‌تان با انواع و اقسام پلوها و خورشت‌ها معنا پیدا می‌کند، مامان‌پز انتخاب خوبی‌ست. لذتی که از غذای خانگی واقعی می‌برید یک‌طرف، طرف دیگرش اما این است که می‌دانید دارید با این خوردن‌تان، با این عیش‌تان، به امرار معاش مامان‌های خانه‌داری کمک می‌کنید که هر روز هرآن‌چه برای خانه‌شان می‌پزند، چند پرس هم اضافه برای من و شما می‌پزند تا امورات‌شان هم بگذرد. خیلی هم مستقیم کمک می‌کنید. (یک سلامی هم بکنیم به فیلم کوتاه آقای هجرت، «قضیه‌ی مامان‌سوری») عضو مامان‌پز که باشید، هر روز سفارش ناهار فردای‌تان را می‌دهید. و راس ساعت مقرر، غذا در بقچه‌ای پارچه‌ای و گل‌دار، با قیمتی واقعن معقول و منطقی، دست‌تان را و دل‌تان را می‌گیرد. من اگر بودم به خاطر این ایده، و اجرای کم‌نقص‌شان، و این که این‌جور بی‌سروصدا کارآفرینی می‌کنند، و ماهیت برد-برد کارشان، نامزدشان می‌کردم برای جایزه‌ی سال آینده‌ی بابز دویچه‌وله.
پ.ن: مامان‌پز امسال هم نامزد بوده گویا. من دیر فهمیدم. |
|
2016-04-30 
اهل سوییس بود و چند سالی بود که آلمان زندگی می‌کرد. نشسته بودیم روی تراس و سیگار می‌کشیدیم. خوبی حال من این بود که سرم گرم بود و سرم که گرم باشد یادم می‌رود چه‌قدر کم بلدم انگلیسی حرف بزنم. مخصوصن که حرف را کشانده باشم به جایی مثل برلین. جایی عجیب مثل برلین. شهری که سرنوشت‌ش، خراشِ لاجرم و تاریخی‌ش توی کَت‌م نرفته و هضم نشده هنوز. داشتیم در مورد آدم‌هایی حرف می‌زدیم که آن روزهای کشیده‌شدن دیوار را تجربه کرده بودند. راجع به این تجربه‌ی غریب که زندگی آدم‌ها را به قبل و بعد از خودش تقسیم کرده. شهر را هم. فروریختن دیوار البته که سینمایی‌تر بوده لابد. رمانتیک‌تر هم. شورانگیزتر هم. اما مثل هر اتفاق رهایی‌بخش دیگری، مثل هر اتفاق خیلی خوب دیگری، بَعد خاصی ندارد. بعد زندگی کم‌کم به حال عادی‌اش برمی‌گردد. جوری که کم‌کم یادت می‌رود یک زمانی این‌جا یک دیواری هم وجود داشته. هزار و یک دغدغه و گیر و گور روزمره می‌آید و خاطره‌ی دیوار کم‌رنگ می‌شود. تولد دیوار اما قبل خودش را بدل می‌کند به خاطره‌ی خوشی که برای همیشه (لااقل برای آدم‌هایی که عمرشان قد نداده به پایانش) از دست رفته. و سال‌های پیش رو، سال‌های بن‌بست است و دیوار بتنی غیرقابل‌نفوذ. همین است که فکر می‌کنم تولد دیوار نقطه‌ی پررنگ‌تر و ماندگارتری‌ست از مرگش. لابد شبیه به سال‌های ۵۹ تا ۶۱ این‌جا. حال آدم‌هایی که ایستاده بودند و می‌دیدند چطور شکل معمولی زندگی‌شان دارد خیلی ساده و برای همیشه از دست می‌رود. مثل اجباری‌شدن حجاب.
فیلم آخر آقای اسپیلبرگ، Bridge of Spies، درست در همین برهه‌ی ساختن دیوار می‌گذرد. البته که مساله‌اش خیلی هم دیوار نیست. اما آدم است دیگر، فیل‌ش با همان یک پلانی که دارد منافذ بسته می‌شود و دیوار بالا می‌رود، یاد هندوستان می‌کند. عکس بالا صحنه‌ای از فیلم نیست. عکسی‌ست از همان دوران. یک طرف دارند تماشا می‌کنند، طرف غربی. دست‌شان را توی جیب‌شان کرده‌اند و این دیوانگی را تماشا می‌کنند. طرف شرقی دارد دیوار می‌سازد. با جدیت، و دیوانگی. همین کافی‌ست برای این که کمونیسم، این شکل از چپ‌گرایی، تا ابد محکوم باشد.
Labels: سینما، کلن |
